«Անմնացորդ սիրահարվեցի Հայաստանին»

Երեսունվեց տարի Շվեդիայում ապրող հայ գործարար ՀԱՅԿ ԱԶԱՏՅԱՆԸ ճակատագրի բերումով է 90-ականների սկզբին «հայտնաբերել» Հայաստանը: Մինչ այդ նրան կյանքը տարբեր երկրներ է «գործուղել»: Թուրքիայից տասը տարեկանում Գերմանիա տեղափոխված Հայկը մինչև 1980-ականների սկիզբն այնտեղ է մեծացել` ավարտելով դպրոցն ու համալսարանը: 1980-ին առաջին անգամ հյուրընկալվել է Շվեդիայում և որոշել մշտական բնակություն հաստատել այնտեղ: Ստեղծել է սեփական օջախը, ունի մեկ որդի` Լևոն, և երեք դուստր` Անի, Մարալ, Նոյեմ:

Հայաստանի հետ ծանոթության առաջին «մեղավորը» եղել է հայ մեծանուն կոմպոզիտոր Առնո Բաբաջանյանը, ում որդին` Արա Բաբաջանյանը, Շվեդիա է մեկնել հոր երաժշտությունը ներկայացնելու համար: Երկու հայի ճակատագրական հանդիպում, որը հետո պետք է ամուր ընկերության վերածվեր: Հաջորդ հանդիպումը եղել է Մոսկվայում, առիթը դարձյալ կոմպոզիտորն է եղել. տոնում էին նրա հոբելյանը: «Այնտեղ այնքան հայի հանդիպեցի, որ կյանքում երբեք չէի տեսել»,- անկեղծանում է Հայկը և հիշում, որ Թուրքիայում ապրած տարիներին իրենց ընտանիքում, որտեղ հայրը` Մեսրոպը, և մայրը` Մարիամը, հայեցի դաստիարակել են չորս տղաների, գրեթե չի խոսվել ազգային իրական պատկանելության մասին: Պատահաբար պապիկից տեղեկացել է, որ իրենք հայ են, բայց թե ովքեր են հայերը, որտեղ է Հայաստանը, ոչ մի տեղեկություն չի ունեցել: Ավելին, հայերեն ոչ մի բառ չի իմացել, երբ 90-ականներին Հայաստան է ժամանել: Իսկ այժմ արդեն վարժ հայերեն է խոսում: Հայաստանը տեսնելու Հայկի երազանքն իրագործում է կրկին Արա Բաբաջանյանը` անակնկալ նվիրելով ուղետոմս, որը մինչև այսօր, որպես հիշատակ, սրբորեն պահում է:

Հայրենիքում մայրենի լեզուն առաջին անգամ լսած յոթ լեզվի գիտակ հայը սկսում է արտասվել: «Հետո անմնացորդ սիրահարվեցի Հայաստանին: Հայաստանի համար հաստատ որոշել եմ մի լավ բան անել»,- ասում է գործարարը: Սակայն հինգ տարի առաջ դժբախտություն է պատահում: Կաթված: Ապաքինվելու բոլոր հույսերը գրեթե հօդս են ցնդում: Բայց Հայկ Ազատյանը առաքելություն ուներ հայրենիքի հանդեպ, ու Բարձրյալը նրան ապրելու երկրորդ հնարավորությունն է ընձեռում: Ապրելու և հայրենիքին ինչ-որ բանով օգնելու ճիգերը հենց այնպես չեն անցնում: Հիվանդության մասին պատմելուց անմիջապես հետո Հայկը նշում է, որ իր Լևոն որդին բժիշկ է ու ամեն ինչ անում է, որ զավակներն էլ Հայաստանի հետ կապը մշտապես պահեն: «Բոլորի համար էլ Երևանում տուն եմ գնել: ՈՒզում են գան, հայերեն սովորեն: Այսօր մեծ աղջկաս` Անիիս հետ եմ խոսել, ասում է` պապ, ձայնդ շատ լավ է, ասում եմ` Հայաստանից եմ խոսում (ծիծաղում է-Ռ.Խ.): Այն կապերը, որ ես ողջ կյանքում աշխարհի տարբեր երկրներում ունեցել եմ, այսօր ուզում եմ հօգուտ Հայաստանի օգտագործել»,- ասում է շվեդահայ մեր հայրենակիցը:

Անդրադառնալով Շվեդիայի հայ համայնքին, Հայկը տեղեկացրեց, որ շուրջ յոթ հազար հայ կա այդ երկրում, որոնք բավականին ակտիվ են: ՈՒ անմիջապես հիշեցրեց վերջերս ԶԼՄ-ներում շատ քննարկվող շվեդացի թուրք պաշտոնյայի հայտարարությունը: Նկատենք, որ Ստոկհոլմի կենտրոնական Սերգելս Տորյ հրապարակում թուրք-ադրբեջանական համայնքի ցույցի ժամանակ թուրք Բարբարոս Լեյլանին, որը նաև Շվեդիայում թուրքական համադրող կենտրոնի փոխնախագահն է, կոչ էր արել «սատկացնել հայ շներին»: Սա հարուցել էր ողջ պետական ապարատի զայրույթը, ինչից հետո Բարբարոսը (առավել համապատասխան անուն, թերևս, դժվար է գտնել) հայտարարություն էր տարածել, պնդելով, որ տեղի ունեցածը պարզապես լեզվի սայթաքում է: Այս հայտարարությանն անդրադարձել է նաև երկրի վարչապետը` դատապարտելով այլատյացության սերմանումը: Ի դեպ, եթերում Բարբարոսը լալահառաչ ներողություն է հայցել, բայց հայ համայնքը որոշել է հետ չվերցնել քրեական գործ հարուցելու հայցը:

«Շվեդիայում հնարավոր չէ, որ ազգային փոքրամասնություններից մեկը կարողանա մյուսի վրա ազդել կամ խախտել նրա իրավունքները: Կա նաև մի թուրք նախարար, որի մերձավոր շրջապատի անդամ է Բարբարոսը, այդ նախարարին ևս աշխատանքից հեռացրել են: Շվեդիայում այդպես է, բոլոր օրենքներն ու իրավունքները պետք է հարգվեն: Ժամանակին սոցիալիստական կուսակցությունից մի կին քաղաքական գործիչ կար, որը պետք է նշանակվեր Շվեդիայի վարչապետ, բայց մեկ պատճառով նրան արգելեցին դա: Նա սխալմամբ պետական կրեդիտ քարտն էր օգտագործել, որպեսզի թոռան համար մի «փամփերս» գնի: Խայտառակ ձևով հեռացվեց իշխանությունից: Մեզ մոտ եթե պետությանը հարկ ես տալիս, դու սուրբ մարդ ես համարվում: Բայց եթե դու խաբում ես, ոչ մի տեղ այլևս մուտքի «արտոնագիր» չեն տալիս, բոլորը խուսափում են քեզնից»,- հայկական իրականությանը խորթ պատկեր ներկայացրեց Հայկը:

Ռազմական վերջին գործողություններին անդրադառնալով, մեր հայրենակիցն այդ ամենում տեսնում է Թուրքիայի մեղավորությունը: Ըստ նրա, պաշտոնավարման առաջին իսկ օրից Էրդողանը ծառայում է Արևմուտքին: «Իրեն միլիոններ են տալիս, ինքը միլիարդներ է տալիս: Որքան այդ մարդիկ Էրդողանի հետ են, ունեն ընդհանուր շահեր, Թուրքիան այսպես կգոյատևի, եթե չլինի քրդերի խնդիրը: Այսօր Թուրքիան մեծ վտանգի մեջ է»,- ընդգծեց մեր զրուցակիցը, հավելելով, որ ղարաբաղյան պատերազմը ունի «նախապատմություն»: Պարզվում է, այն ժամանակ, երբ ԱՄՆ-ն իր բազաները հանում էր Իզմիրից, մի քանի ժամ հետո Իսրայելը հայտարարում է, որ իր դեսպաններին հետ է կանչում, որից հետո ղարաբաղա-ադրբեջանական սահմանում լարվածություն է լինում: Վերլուծելով միջազգային զարգացումները, Հայկը նշեց, որ Թուրքիայում քրդական խնդրից ուշադրությունը շեղելու համար մեր տարածաշրջանում այսպիսի վտանգավոր «խաղեր» են կազմակերպել: Վաղ թե ուշ Թուրքիան բաժանվելու է երեք մասի` քրդերի, թուրքերի և քրիստոնյաների: «Մենք պետք է մեր բոլոր ունակությունները, խելքը գործի դնենք, Արևմուտքին ու մյուս գերտերություններին ծնկի բերենք մեր ոտքերի առաջ: Հայաստանի և Արցախի փրկությունը նախ տնտեսության զարգացման մեջ է: Ի դեպ, Հայաստանը միակ երկիրն է, որտեղ պատերազմի ժամանակ ոչ թե երկրից փախչում են, այլ համասփյուռ հայությունը հետ է վերադառնում հայրենիք»,- վստահեցնում է Հայկը և պատմում, թե առաջին այցի ժամանակ ինչպես է իր շվեդ լրագրող ընկերոջ` Մարտին Ադլերի հետ ազատամարտի, Հայաստանի մասին ուշագրավ հաղորդում պատրաստել` ցավով տեղեկացնելով, որ վերջինս զոհվել է Մուգադիշում:

Այս օրերի իրադարձությունների համատեքստում էլ հիշեցնում է իր ընկերոջ՝ ժամանակին ասված խոսքերը. «Ես ողջ աշխարհի պատերազմների մասին շատ նյութեր եմ պատրաստել, բայց հայի նման կռվող չեմ տեսել: Զարմանում եմ, որ երբ կռվի դաշտում մեկը զոհվում է, հպարտանում են, որ նա իր երկրի համար հերոսական ծառայություն է մատուցել: Սա մեծ ուժ է, ոգի»,- եզրափակեց Հայկ Ազատյանը` տեղեկացնելով, որ քսանհինգ տարի շարունակ ապրիլի 24-ին Հայաստան է գալիս:

Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ